Łuków jedno z najstarszych miast Lubelszczyzny. (English version)
Nazwa Łuków jest prawdopodobnie związana z topografią terenu i bierze początek od prasłowiańskiego rdzenia; łąk-ług lub łuk - co oznacza nizinę, obszar bagnisty wzdłuż rzeki, nie pochodzi zaś od nazwy powszechnie używanej dawniej broni -łuku.
1233 - wczesnośredniowieczny gród kasztelański strzegący w XII–XIV w. granicy przed napadami Jaćwingów i Litwinów, położony na ówczesnym pograniczu, wśród bagien i lasów stanowił ważny punkt strategiczny.
1250-1257 - Bolesław Wstydliwy sprowadził do Łukowa zakon templariuszy i poczynił starania o utworzenie biskupstwa łukowskiego.
1264 , 1278 - W okolicach Łukowa stoczyli zwycięskie bitwy z Jaćwingami Bolesław Wstydliwy w 1264 roku oraz Leszek Czarny w 1278 roku.
Łuków w był przez wiele stuleci naturalnym centrum historycznej Ziemi Łukowskiej, która początkowo administracyjnie wchodziła w skład województwa sandomierskiego, a od 1474 roku lubelskiego. Pierwotnie obejmowała terytorium późniejszych powiatów; łukowskiego, garwolińskiego, radzyńskiego, części puławskiego i lubartowskiego, połowę siedleckiego i skrawek mińskiego. W miarę rozwoju innych miast lub z uwagi na sytuację polityczną granice Ziemi Łukowskiej uległy zmianom, aby w końcu dojść, do terytorium obecnego powiatu łukowskiego.
1369 - król Kazimierz Wielki nadaje prawo wolnego miasta i obdarowuje jego mieszkańców gruntami. 1403 - Władysław Jagiełło nadał miastu prawo magdeburskie.
Słynne miejscowe jarmarki ściągały kupców z odległych miast Korony i Litwy, a nawet zagranicy. Stąd biegły szlaki handlowe na Mazowsze, Litwę, na południe Małopolski i na Ruś. Łuków stał się miastem zamożnym i odgrywał dużą rolę gospodarczą w życiu kraju. Od XV w. liczne skupisko Żydów; znacznie zniszczony w czasie wojen kozackich i najazdu szwedz., W celu przywrócenia rangi miasta po zniszczeniach wojennych sprowadzono i osiedlono "za murami miasta" w 1629r. zakon bernardynów, a w 1696r. roku zakon pijarów. Bernardyni położyli duże zasługi na polu gospodarczym, m.in. założyli fabrykę grubego sukna, czynną do 1812 roku, natomiast pijarzy doprowadzili do bujnego rozkwitu łukowskie szkolnictwo.
1701 - w zabudowaniach klasztoru utworzono kolegium, które zasłynęło wkrótce z wysokiego poziomu nauczania, a w 1733r. w jego sąsiedztwie powstał konwikt (internat dla uczniów) dzięki fundacji pochodzącego ze szlachty łukowskiej Biskupa Krakowskiego ks. Konstantego Felicjana Szaniawskiego. Łukowskie kolegium jako jedno z pierwszych w kraju wprowadziło w życie program Komisji Edukacji Narodowej. Jego wychowankami byli m.in. ks. Jan Krzysztof Kluk - znakomity przyrodnik i teoretyk rolnictwa, ks. Franciszek Salezy Jezierski - postępowy publicysta doby Sejmu Czteroletniego, Bronisław Franciszek Trentowski - filozof pedagog i publicysta oraz inni sławni ludzie. Po trzecim rozbiorze Polski, miasto znalazło się przejściowo w granicach zaboru austriackiego. Odebrano mu wówczas wszystkie dotychczasowe przywileje. Po krótkim okresie przynależności do Księstwa Warszawskiego na mocy traktatu wiedeńskiego w 1815 - Łuków znalazł się w granicach Królestwa Polskiego jako miasto obwodowe województwa podlaskiego. Obwód łukowski obejmował znaczne terytorium, sięgające aż po Wisłę, z Łaskarzewem, Osieckiem, Stoczkiem Łukowskim, Żelechowem, Maciejowicami i Stężycą. Łuków z okolicą stał się w tym czasie prężnym ośrodkiem myśli politycznej oraz patriotycznej postawy społeczeństwa.
1831 - Łukowianie brali czynny udział w powstaniu listopadowym, a pod pobliskim Stoczkiem Łukowskim gen. J. Dwernicki stoczył 14 lutego 1831r słynną zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi. Na przełomie trzydziestych i czterdziestych lat XIX wieku Łuków stał się miejscem działalności konspiracyjnej. W 1839r. działał tu Związek Patriotyczny zorganizowany przez młodzież łukowsko-warszawską. Duszą organizacji był Karol Levitoux - wychowanek gimnazjum łukowskiego. W 1841r. spisek wykryto i aresztowano w Łukowie ponad 200 osób, z których 14 osadzono w cytadeli Warszawskiej, gdzie Karol Levitoux poniósł męczeńską śmierć. Bezpośrednim skutkiem wykrycia spisku było pozbawienie Łukowa szkoły średniej, którą w 1844r. przeniesiono do Siedlce.
1864 -Łukowianie chlubnie zapisali się w czasie powstania styczniowego. Do wiosny 1865r. działała w okolicy grupa ostatnich powstańców z ks. Stanisławem Brzóską i jego adiutantem -kowalem z Łukowa Franciszkiem Wilczyńskim, Po rozbiciu oddziału przez wojska carskie i schwytaniu powstańców, ks. St. Brzóskę i Franciszka Wilczyńskiego stracono w maju 1865r. w Sokołowie Podl.
Prawie cały wiek XIX charakteryzował się w życiu Łukowa zacofaniem gospodarczym. Zmiany na lepsze przyniosło dopiero zbudowanie linii kolejowych Warszawa-Brześć w latach 1866-1867, Łuków - Dęblin w 1876 i Łuków-Lublin w 1893r. Druga połowa XIX stulecia była ponadto obrazem pogłębiającej się rusyfikacji oraz licznych represji.
1905-1907 - przez Łuków i jego okolice przeszła fala niepokojów rewolucyjnych i walk o szkołę polską. W sierpniu 1905r. podjęto uchwałę o utworzenie w Łukowie gimnazjum, lecz wobec czynionych przez Rosjan trudności musiano się zadowolić tylko Szkołą Handlową,
przekształconą w gimnazjum miejskie dopiero w 1918r. W listopadzie 1905r. miasto było widownią strajku szkolnego w sprawie wprowadzenia języka polskiego do szkół.
1915-1918 - piękne karty zapisało społeczeństwo Łukowa i powiatu w czasie okupacji niemieckiej. Zorganizowano wówczas organy władzy samorządowej - Łukowską Radę Powiatową oraz Radę Miejską, nie posiadającego żadnego odpowiednika w całym byłym Królestwie Polskim. Utworzona wówczas Milicja Obywatelska była jedyną polską milicją na terenie trzech zaborów. W Łukowie i powiecie działały: Konfederacja Polska i Polska Organizacja Wojskowa, które w dniu 11 listopada 1918r. rozbroiły garnizon niemiecki w mieście.
1918-1939 - Łuków mimo niewielkich osiągnięć gospodarczych był przodującym miastem województwa lubelskiego pod względem życia społecznego, politycznego i kulturalnego, m.in. wydawano własne gazety, działało Stowarzyszenie Kulturalno-Oświatowe "Ogniwo" z dobrze zorganizowanym teatrem. W 1933r. uroczyście obchodzono jubileusz 700-lecia miasta, a w 1939r. społeczeństwo Ziemi Łukowskiej przekazało kopiec - pomnik Henryka Sienkiewicza, usypany niedaleko Woli 0krzejskiej miejsca jego urodzenia. Stopniowy rozwój miasta przerwał wybuch II wojny światowej.
1939-1945 -na terenie Powiatu Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" pod dowództwem gen. Franciszka Kleeberga stoczyła w dniach 3-5 października 1939r. ostatnią bitwę kampanii wrześniowej pod Kockiem i Wolą Gułowską. Działania wojenne w 1939 i 1944r. oraz lata okupacji przyniosły miastu olbrzymie straty ludzkie i materialne. W Łukowie okupant zlokalizował zbiorcze getto, w którym umieszczono Żydów miejscowych i z innych miast, a nawet ze Słowacji, Węgier i Francji. Ludność żydowską częściowo wymordowano na miejscu pod pobliską wsią Malcanów resztę wywieziono do obozów zagłady w Treblince i na Majdanek. W dniu 23 lipca 1944r. miasto zostało wyzwolone od okupantów przez Armię Radziecką wspomaganą przez Oddziały Armii Krajowej.
Jednak niemieckie bombardowanie przeprowadzone w dniach 24 i 25 lipca 1944r. zniszczyły miasto w ponad 80%.
Ludność Łukowa z 12.785 osób w 1939r. zmalała do 7.894 osób w 1945r. W pierwszych latach powojennych życie Łukowa cechowała stagnacja. Dopiero po roku 1956 nastąpiło ożywienie inwestycyjne. Powstały nowe zakłady przemysłowe, osiedla mieszkaniowe i budowle użyteczności publicznej. Łuków przekształcił się z małego ośrodka lokalnego w miasto przemysłowo-usługowe o dużym znaczeniu regionalnym, a nawet ogólnokrajowym.
Wyrazem tych przemian był szybki rozwój przestrzenny miasta raz wzrost liczby mieszkańców, która już w 1964r. przekroczyła stan z przed wojny, aby w następnym, ćwierćwieczu wzrosnąć jeszcze 2,5- krotnie.
Dziś Łuków jest miastem powiatowym liczącym 32 tys. mieszkańców stanowi ponadlokalny ośrodek administracyjny i usługowo-handlowy w północno-zachodniej części woj. Lubelskiego.
One of the oldest towns in the Lublin Region (1233), Łuków is an example of a Castellan fortress town of the early middle ages, guarding the Polish border against Jadźwing and the Lithuanians’ attack in the 12th –14th centuries. An internationally significant centre of trade developed here and Jewish settlers have flourished since the 15th century. Much damage was sustained during the Cossack attacks and the Swedish Flood in the second half of the 17th century. A famous Piarist school was established during the period 1733-1852. It was annexed to Austria in 1795; was part of the Duchy of Warsaw in 1709 and was subsumed into the Polish Kingdom in 1815.
The 19th century saw much extension to the town due to the establishment of the railroad junction.
During the German invasion: since 1941 labour camp; ghetto since November 1942 (ca. 10,000 people including 2,000 Slovak Jews, most of them were killed in the concentration camp of Treblinka); centre of conspiracy; approximately 70% of the town was destroyed during the war; rebuilt afterwards. At present Łuków is a Poviat town and seat of the self-governing authority of the north-west part of the Lublin Region.
High on the list of „must visits” are the two baroque monasteries in Łuków; that of the Piarists and that of the Bernardine Fathers. The regional museum with its exhibitions of Podlasie folk art and collection of perfectly preserved Jurassic ammonites, found uniquely in this area, is well worth a visit as, too, is the birthplace of H. Sienkiewicz in Wola Okrzejska, now a museum. The Museum of Wola Gułowska notable for the battles of General Kleeberg in the Podlasie Region during World War II should not be missed.
The fine Jata conservation area is home to some of east Poland’s last remaining fir-trees and Lake Zimna Woda, adjacent to one of the largest forest areas in mid-eastern Poland is a haven of peace and tranquillity .
If an activity holiday is for you, than why not cycle along our (100 km) cycle paths. Horse riding too, is shortly to be available. Why not visit us on http://www.lukow.pl
Communal History of Łuków Town
A town in the province of Lubin, E. Poland. By the 15th century there was considerable Jewish settlement in Lukow with a developed autonomous organization. R. Meir b. Gedaliah Lubin (1558 - 1616) mentions the synagogue of Lukow, which was destroyed by fire. Joel Sirkes (the Bah) served as rabbi of the community at the end of the 16th or the beginning of the 17th century. At the time of the Chmielnicki massacres (1648 - 49) the community suffered heavy material losses and the new synagogue was burned down. In 1659 the Jews of Lukowwere granted a royal privilege which confirmed their former rights to live in the town, to acquire land and houses, and to engage in commerce and crafts; they were also authorized to erect a synagogue and maintain a cemetery. In 1727 a poll tax of 120 zlotys was imposed on the community. With the progress of economic activities in the town during the second half of the 18th century the Jewish population considerably increased. According to the census of 1765, there were 543 Jews (137 families) there. During the 1780s the rabbi of the community was Samson Zelig b. Jacob Joseph ha - Levi, the author of Teshu'ot Hen (Dubno, 1797).
The Jewish population numbered 2,023 (c. 600f the total population) in 1827, 2,114 (c. 68) in 1857, and 4,799 (c. 55) in 1897. In this period many of the Jews were Hasidim and followers of the zaddikim of Kotsk, Aleksandrow, Radzyn, and Gur. The Jewish population increased to 6,145 (494000000000f the total) by 1921; there were then 348 Jewish workshops in Lukow. Of the 24 members of the municipal council, ten were Jews. Between the two world wars the Jews of Lukow struggled against anti - Semitism, and an anti - Jewish economic boycott was organized. The last rabbi of the town (from 1937) was Aaron Note Freiberg, who perished with the members of his community in a death camp.
Holocaust Period
About 6,000 Jews lived in Lukow at the outbreak of World War II.
In May 1942 over 2,000 Jews from Slovakia were deported to the town. In October 1942 they were sent, together with over 2,000 Jews fromLukow, to the Treblinka death camp and exterminated.
At the beginning of December 1942 a closed ghetto for the remaining Jews in Lukow was established. On May 2, 1943, the ghetto was liquidated by extermination of its inmates.
Courtesy of:
"Encyclopedia Judaica" ©1972, Keter Publishing House Jerusalem Ltd Jerusalem, Israel
Copyright © 1997, The Simon Wiesenthal Center 9760 West Pico Boulevard, Los Angeles, California 90035
